Skąd się wzięły kolędy?

Niezwykły charakter miało pierwsze w nowym roku spotkanie TOZD, które odbyło się 4 stycznia 2017 r. w Muzeum Miejskim w Dzierżoniowie. Był to wykład Barbary Rymarskiej p.t. "Skąd się wzięły kolędy" połączony ze wspólnym śpiewaniem kolęd pod kierunkiem Barbary Pachury, grającej na gitarze.
   Każdy z nas zna kolędy, jesteśmy z nimi osłuchani od dzieciństwa, ale rzadko kiedy zastanawiamy się nad tym, w jakich okolicznościach powstawały i kto jest ich autorem, a przecież pisali je i komponowali czasem wybitni twórcy (np. F. Karpiński, T. Lenartowicz, W. Lutosławski), tak jak nie zastanawiamy się nad ich językiem.
   Prowadząca wykład przybliżyła słuchaczom etymologię słowa "kolęda", genezę, charakter i wartości artystyczne poszczególnych pieśni. Przytoczyła też ciekawe, na ogół nieznane, informacje związane z niektórymi kolędami. Podkreśliła, że pieśni bożonarodzeniowe wywodzą się na ogół z tradycji ludowej i początkowo nie śpiewano ich w kościele, ale po domach. Część z nich była bardzo długo tekstami wyłącznie środowisk klasztornych. Śpiewnie kolęd upowszechniło się dopiero w XIX wieku, m.in. dzięki franciszkanom. Zresztą pierwszą kolędę zawdzięczamy św. Franciszkowi z Asyżu.
   Trudno nie zgodzić się ze słowami A. Mickiewicza, który stwierdził: "Niezwykłe jest bogactwo kolęd polskich i niepospolite są ich wartości artystyczne. Nie wiem, czy inny kraj może pochwalić się zbiorem podobnym do tego, jaki posiada Polska". A ile jest polskich kolęd? Profesor S. Nieznanowski  twierdzi, że ok. 700! Kolędy są nam bliskie, bo były układane na melodie popularnych tańców ludowych, m.in. poloneza, mazura czy kujawiaka.
   Jak każdy popularny  tekst kolędy były parafrazowane. Ilekroć miały miejsce wydarzenia ważne dla Polaków, tyle razy pojawiały się przeróbki kolęd i powstawały tzw. kolędy patriotyczne, np. kolędy legionowe, żołnierskie, łagrowe czy kolędy stanu wojennego. Pieśni te są więc świadectwem tragicznego losu Polaków, a więc częścią naszej historii narodowej, nie tylko tradycji.
   Spotkanie zakończyło wspólne odśpiewanie najbardziej znanej kolędy świata (przetłumaczonej na 300 języków)  -  "Cicha noc". Sława tej pieśni przerosła twórców, którzy umarli zapomniani, lecz ich kolęda trafiła do wszystkich ważniejszych śpiewników świata.

BR

Powrót do Wydarzenia 2017