Na samotność - szkło i światło

Festiwal Sztuk "Kłącze" to wydarzenie trzydniowe, które odbywa się w Dzierżoniowie już po raz drugi. Tegoroczna edycja odbędzie się w dniach 6–8 czerwca.  6 czerwca 2025 r. wybraliśmy się do Synagogi Rutika na koncert inaugurujący pt. „Na samotność - szkło i światło”. Mieliśmy okazję wysłuchać muzycznych opowieści fantastycznego duetu Celloice (Hanna Błachuta - sopran, Kinga Chudzikowska - wiolonczela) z Katarzyną Neugebauer – fortepian oraz podziwiać szklane obiekty biżuteryjne Katarzyny Gembor i pokaz multimedialny Doroty Sitnik i Mariusza Zawady. To niezwykłe spotkanie z muzyką, sztuką wizualną a przede wszystkim z własnymi emocjami poprowadził  Piotr Kmiecik.

„Jest słoneczne popołudnie – wypływamy„

Takie zdanie prowadzącego  wzbogacone nastrojową oprawą świetlną rozpoczęło koncert.
Usłyszeliśmy pieśń Mieczysława Karłowicza „Na spokojnym, ciemnym morzu„ do wiersza  Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Dokonując wyboru  kompozytor szukał  takich wierszy, które pozwoliłyby mu spotkać „bratnią duszę”. Fascynowały go głębia i duchowość  poezji Tetmajera. Atmosfera pesymizmu, zwątpienia i melancholii oraz miłość i śmierć stanowią wspólny mianownik umuzycznionych przez Karłowicza tekstów.

A Franz Schubert - austriacki kompozytor, jeden z głównych przedstawicieli romantyzmu w muzyce uważany jest za mistrza  melancholii. Jego dzieła wypełniają głębokie emocje. Muzyka była jego siłą napędową. Jak kiedyś powiedział: "Urodziłem się po to, by komponować". O utworze „Auf dem Wasser zu singen„ (Śpiewanie na wodzie) sam artysta powiedział: Tak się cieszę, że mogę tę pieśń "śpiewać" na fortepianie.  Camille Saint-Saëns – francuski kompozytor, wirtuoz fortepianu i organów skomponował „Karnawał  zwierząt” w 1886 roku. Jest to zbiór 14 miniatur muzycznych, nazwany przez autora „fantazją zoologiczną”. Przedstawia  humorystyczne portrety różnych zwierząt, które poznajemy podczas karnawałowej zabawy.  Z tego zbioru  usłyszeliśmy miniaturę pt. „Łabędź„ ilustrującą jego ruchy. Był to bardzo wdzięczny i elegancki utwór. Choć Camille Saint-Saëns twierdził, że napisał kompozycję będącą  muzycznym żartem i uważał ją za wygłup, to właśnie „Karnawał zwierząt" stał się jego najbardziej znanym dziełem.

„Zmierzch, w rozproszonym świetle po zachodzie słońca
Zaśniesz, czy dasz się porwać myślom ?”

 Tak wprowadził nas pan Piotr w zupełnie inny nastrój. „Sea Slumber Song” to XIX-wieczny wiersz Rodena Noela z muzyką Sir Edwarda Elgara angielskiego kompozytora jest piosenką o spaniu i śnie. Prawdopodobnie  śpiewana jest przy usypianiu, która ma kojący i uspokajający charakter, nawiązujący do głębokiego snu i spokoju oceanu. Als ich von Schmerzen geschieden („Po rozstaniu") -  to utwór  Carla Otto Nicolai niemieckiego kompozytora i dyrygenta, który może odnosić się do różnych aspektów życia tego artysty, od trudnego dzieciństwa, przez śmierć żony i trudności związane z realizacją zawodowych celów.

Wreszcie usłyszeliśmy Nokturn cis-moll Fryderyka Chopina należący do najbardziej znanych i najpiękniejszych utworów i wpisujący się doskonale w klimat tej części koncertu. „Pieśni nocy”, „bel canto fortepianu” – tak zwykło się określać nokturny  tego kompozytora. Utwór  przywołuje  romantyczne obrazy nocy i księżyca odnajdując „nocne dumanie o wierności czy miłości – połączone z nocnym rozmyślaniem o ojczyźnie”. Chopin wyniósł nokturn na wyżyny poezji, stając się jego najsławniejszym mistrzem.

 Noc – kto nie zasnął? Zaglądamy pod powierzchnię wody, 
przyglądamy się sobie,  szukamy odpowiedzi.

W tej części koncertu usłyszeliśmy utwory:  Rimskiego–Korsakowa rosyjskiego kompozytora i dyrygenta do wiersza Adama Mickiewicza pt. „Świtezianka„ oraz Karola Szymanowskiego do wiersza Cypriana Kamila Norwida „Wanda". Hanna Błachuta interesująco  opowiedziała o wierszach naszych wieszczy i o ich przesłaniu. Adam  Mickiewicz  w „Świteziance" chciał na przekazać, że nie bez znaczenia jest to, co robisz i mówisz – co więcej, słowa i czyny muszą iść w parze, tylko w ten bowiem sposób dajesz się poznać jako ktoś wiarygodny. Cyprian Kamil Norwid  w utworze  poetyckim pt. "Wanda", który jest jednym z jego najbardziej znanych i cenionych wierszy opowiedział o miłości niemożliwej, tragicznym rozdarciu pomiędzy osobistym szczęściem, a dobrem ogółu. Ukazał  w nim obraz bohaterstwa i poświęcenia w imię ojczyzny  a także tęsknotę za utraconą niepodległością. Hanna Błachuta przepięknie zaśpiewała  w/w opowieści  Rimskiego–Korsakowa i Karola Szymanowskiego.

Świt, znów będziemy mogli wybrać dokąd idziemy.

Richard Strauss niemiecki kompozytor skomponował  cykl czterech piosenek w 1894 roku jako prezent ślubny dla swojej żony Pauliny. "Morgen!" to ostatnia pieśń, która miała charakterystyczny spokojny i liryczny ton, wyrażający radość z nowego życia i nadzieję na przyszłość. Takim optymistycznym akcentem zakończył się ten szczególny koncert a my nagrodziliśmy artystów gorącymi brawami. Na pewno zapamiętamy przesłanie organizatorów Festiwalu Sztuk „Kłącze". Festiwal nastroi Cię na Twoje zmysły. Tu przychodzisz po oddech, emocje i dobre rozmowy. A po nim możesz dotknąć szkła, pogadać z artystami albo po prostu chwilę pobyć. Z kimś. Ze sobą. Z muzyką. 

Alicja Mikulska

Źródła :
- Mieczysław Tomaszewski - Cykl audycji „Fryderyka Chopina Dzieła Wszystkie”, Polskie Radio, Program II
- Elżbieta Zych, Nocna rozmowa – nokturn w muzyce, literaturze i malarstwie romantyzmu
- Wiktor Jarosław Darasz: Mały przewodnik po wierszu polskim. Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, 2003, s.13

Powrót do Wydarzenia 2025