Duch potężny, ale ciało mdłe. O Stanisławie Wyspiańskim opowieść
W dniu 11 stycznia 2018 r. w sali Dzierżoniowskiego Ośrodka Kultury 102 osoby wysłuchały pasjonującej opowieści mgr Jolanty Manieckiej o czołowym przedstawicielu Młodej Polski – dramaturgu, poecie, malarzu, grafiku, architekcie, projektancie mebli – Stanisławie Wyspiańskim.
Jak zostaje się tak wszechstronnym artystą?
Stanisław Mateusz Ignacy Wyspiański urodził się 15 stycznia 1869 r. w Krakowie. Jego rodzicami byli Maria z d. Rogowska i Franciszek Wyspiański - fotografik i rzeźbiarz. Matka zmarła, kiedy Stanisław miał siedem lat i chłopcem zaopiekowali się wujostwo Stankiewiczowie, którzy traktowali go jak własne dziecko. W ich domu bywali m.in. Jan Matejko, Karol Estreicher i Józef Łuszczkiewicz. Przez 8 lat nauki w gimnazjum św. Anny w Krakowie, Stanisław niczym się nie wyróżnił. W okresie szkolnym podjął pierwsze próby literackie i malarskie. Kształcił się na wydziale filozoficznym UJ i w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, której dyrektorem był Jan Matejko. Jako wyróżniającemu się studentowi Matejko powierzył mu współudział w wykonaniu zaprojektowanej przez siebie polichromii w odnawianym kościele Mariackim.
W roku 1890 artysta udał się w podróż zagraniczną po Europie. Zwiedził Włochy, Szwajcarię i Francję, gdzie zgłębiał sztukę budowy gotyckich katedr. W latach 1891-94 przebywał w Paryżu ucząc się w prywatnej Academie Colarrosi i malując. Uczęszczał na spektakle operowe i teatralne. Powstały wtedy próby własnych dramatów, jak: Królowa Polskiej Korony i Warszawianka.
Pod koniec lat 90. XIX wieku artysta zaprojektował i wykonał polichromię w kościele Franciszkanów złożoną z motywów kwiatowych oraz trzy witraże. Zdobył nagrodę Polskiej Akademii Umiejętności za pejzaże z kopcem Kościuszki. Nawiązał współpracę z Teatrem Miejskim w Krakowie jako malarz i dekorator a następnie na jego scenie rozpoczął twórczość dramatyczną.
Rozgłos przyniosła mu Warszawianka a następne dramaty to: Protesilas i Laodamia, Klątwa i Lelewel oraz Legion.
W roku 1900 Wyspiański poślubił chłopkę Teodorę Pytko, z którą miał troje dzieci: Helenkę, Mieczysława i Stasia. Portrety dzieci i żony znane są wszystkim.
W 1900 roku Wyspiański wziął udział w weselu swojego przyjaciela Lucjana Rydla, który ożenił się z chłopką. Wesele odbyło się w Bronowicach Małych pod Krakowem. Na kanwie tego wydarzenia powstało słynne Wesele, które przyniosło Wyspiańskiemu sławę i uznanie. W roku 1903 artysta wydał trzy nowe dzieła: Wyzwolenie, Achilleis i Bolesław Śmiały. W następnych latach ukazały się: Noc Listopadowa, Skałka, Powrót Odysa oraz Sędziowie.
Pod koniec życia został profesorem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych i członkiem krakowskiej Rady Miejskiej. Dorobek artystyczny Wyspiańskiego jest bardzo szeroki i obejmuje dzieła różnego typu: malarstwo (rysunki, szkicowniki, obrazy olejne, pastele) przedstawiające widoki Krakowa, portrety i autoportrety, rośliny, projekty witraży i malowideł, ilustracje; grafika, projekty mebli i wnętrz; architektoniczny projekt zabudowy Wawelu;dramaty, wiersze i inne.
Zmarł w 1907 roku. Jego pogrzeb w Krakowie stał się manifestacją narodową. Został pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce.
Obecni na wykładzie Pani J. Manieckiej, członkowie Towarzystwa Oświatowego Ziemi Dzierżoniowskiej, wyszli z niego bogatsi o wiedzę na temat życia tego niezwykle pracowitego, utalentowanego artysty, którego dzieła można podziwiać będąc w Krakowie albo odwiedzając Miejsko-Powiatową Bibliotekę Publiczną w Dzierżoniowie.
Maria Zarzycka-Chołody
Powrót do Wydarzenia 2018
